Logo van Duits-Nederlandse Handelskammer

Dwingende arbeidsvoorwaarden naar Duits recht

  • News

In beginsel kunnen werkgevers en werknemers binnen de Europese Unie bij grensoverschrijdende arbeidsovereenkomsten kiezen, welk arbeidsrecht van toepassing is op hun arbeidsovereenkomst. Zo zou bijvoorbeeld een Nederlandse werkgever met zijn werknemer in Duitsland kunnen afspreken dat Luxemburgs arbeidsrecht van toepassing is.

Rechtsberatung_juristen op kantoor

Een dergelijke rechtskeuze kan aantrekkelijk lijken als het recht van het werkland onbekend is of anderszins nadelig lijkt. Een rechtskeuze zou dan als middel kunnen worden gebruikt om het eigenlijk toepasselijke recht te omzeilen. 

 

Om dat te voorkomen is er in artikel 8 van de EG-VO 593/2008 vastgelegd dat er door middel van een rechtskeuze niet van dwingende regelingen kan worden afgeweken die bedoeld zijn om werknemers te beschermen. Welke regelingen dwingende regelingen zijn, is niet altijd duidelijk. Het is dan de nationale rechter die daarover uitspraak moet doen. 

 

Een dergelijk geval deed zich in een geschil voor dat aan de Duitse cassatierechter in arbeidszaken (Bundesarbeitsgericht) voorlag. In dat geschil twistten de partijen over de vraag of een afspraak in de arbeidsovereenkomst onredelijk benadelend is voor de werknemer. Die afspraak hield in dat de werknemer gedeeltelijk of volledig scholingskosten aan de werkgever moet vergoeden, als de arbeidsovereenkomst binnen bepaalde termijnen wordt opgezegd. De werkgever, een luchtvaartmaatschappij uit Ierland, en de werknemer, een piloot woonachtig in Duitsland, hadden bovendien afgesproken dat Iers recht van toepassing is op hun arbeidsovereenkomst. Toen de werknemer de arbeidsovereenkomst opzegde, verrekende de werkgever een deel van de scholingskosten met de laatste salarisafrekeningen. De werknemer was het daar niet mee eens en hij stapte naar de arbeidsrechter. De cassatierechter stelde net als de voorafgaande instanties vast dat de afspraak tussen de werkgever en de werknemer over de scholingskosten in strijd was met de Duitse regelgeving over algemene voorwaarden. Er werd in de afspraak namelijk geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende redenen die aan een opzegging ten grondslag kunnen liggen. Een dergelijk onderscheid is echter volgens bestendige rechtspraak van de Duitse cassatierechter noodzakelijk. In het bijzonder in die gevallen namelijk, waarin een werknemer ontslag neemt vanwege een reden die aan de werkgever moet worden toegerekend, zou het onredelijk zijn, als de werknemer scholingskosten bij einde arbeidsovereenkomst moet vergoeden. Als er nu in een afspraak over de vergoeding van scholingskosten geen rekening wordt gehouden met een dergelijk geval, is de afspraak nietig. Of er dan in het concrete geval ook sprake is van een ontslagreden die aan de werkgever moet worden toegerekend, speelt geen enkele rol.

 

De afspraak dat het Ierse recht van toepassing is op de arbeidsovereenkomst mocht de werkgever in dit geval niet baten. Zonder de rechtskeuze voor het Ierse recht zou namelijk Duits recht van toepassing zijn geweest op de arbeidsovereenkomst. En, zoals de Duitse cassatierechter nu vaststelde, tot de dwingende regelingen van het Duitse recht hoort ook de regelgeving over algemene voorwaarden.

 

De uitspraak van de Duitse cassatierechter kan vooral voor die werkgevers gevolgen hebben die gebruik maken van standaardarbeidsvoorwaarden en deze voorwaarden niet genuanceerd formuleren. Mocht er namelijk in dat soort gevallen eigenlijk Duits recht van toepassing zijn, dan is er een reële kans dat die standaardarbeidsvoorwaarden niet voldoen. Terugkerende voorbeelden uit de rechtspraak zijn all-in-afspraken over overuren, het ontnemen van bonusrechten bij einde arbeidsovereenkomst of, zoals in dit geval, afspraken over scholingskosten.

 

De uitspraak van de Duitse cassatierechter is consequent en beschermt niet alleen werknemers. Ook die werkgevers die hun arbeidsvoorwaarden zorgvuldig en met redelijke inachtneming van de belangen van hun werknemers formuleren, worden beschermd tegen eventuele concurrenten die het ten nadele van hun werknemers niet zo nauw nemen. Daarbij verdient opmerking dat de Duitse cassatierechter overweegt dat ook een afspraak over het toepasselijke recht zelf onredelijk benadelend en dus nietig kan zijn, namelijk als de werknemer daardoor misleid wordt over de bescherming van het eigenlijk toepasselijke recht. 

 

DNHK, Ulrike Tudyka

 

Bron: Bundesarbeitsgericht, arrest van 23 januari 2024, zaakkenmerk: 9 AZR 115/23 (ECLI:DE:BAG:2024:230124.U.9AZR115.23.0)

Meer weten? Neem contact op met:

In categorieën:

Lees het laatste nieuws

Bekijk alle nieuwsartikelen
  • bundestag_adobe_Mummert-und-Ibold_web.jpg Nieuws

    Bedrijfsleven investeert ruim 600 miljard in Duitse economie

    Op 21 juli 2025 kwamen vertegenwoordigers van 61 Duitse en internationale bedrijven bijeen in het Bondskanselarij in Berlijn voor de officiële lancering van het initiatief “Made for Germany”. Met een geplande investeringsimpuls van meer dan 600 miljard euro willen de betrokken bedrijven een krachtig signaal afgeven: Duitsland is klaar voor een nieuw economisch elan.

  • Ontwerp zonder titel(2).png Nieuws

    DNHK Sommerfest 2025

    Zo’n achthonderd gasten mochten we dit jaar verwelkomen op het DNHK Sommerfest. De zomerse bries, het vrijdagmiddagverkeer en de laatste hindernissen rondom de NAVO-top hield hen niet tegen. De band speelde, de drankjes vloeiden en de gesprekken kwamen meteen op gang aan boord van de ss Rotterdam. Na de algemene ledenvergadering en het welkomstwoord van bestuursvoorzitter Eva van Pelt en directeur Günter Gülker ging het Sommerfest officieel van start.

  • Header Homepage ALV Nieuws

    Algemene Ledenvergadering 2025

    Nieuwe gezichten, nieuwe impulsen: Tijdens de alv op 26 juni in Rotterdam traden vier nieuwe bestuursleden toe. Daarnaast keken aanwezigen gezamenlijk terug op het afgelopen jaar en kregen een inkijkje in de plannen en activiteiten voor komend najaar en voor 2026.

Op zoek naar iets anders?

In ons informatiecentrum vindt u het laatste nieuws, downloads, video's, podcasts.

Ga naar Info Hub