Industrieel bouwen

De industriële bouwsector ontwikkelt zich in hoog tempo – zowel in duurzaamheid als in het tempo van woonklaarmaken van woningen. En dat is goed nieuws, want in zowel Duitsland als in Nederland heerst woningnood en is de vraag naar duurzame oplossingen groot. Daarnaast biedt industrieel bouwen uitkomst voor personeelstekorten.

Industrieel bouwen als oplossing voor de woningbouwproblematiek

Duurzaamheid is een belangrijke factor bij industrieel bouwen. Bouwbedrijven combineren steeds vaker prefabbouw met biobased materialen, zoals hout, stro en hennep. Dit biedt voordelen zoals een kortere bouwtijd, minder afval en zero-emissie. Zo heeft het Nederlandse Plegt-Vos in Almelo een volledig gerobotiseerde Huizenfabriek opgezet. Deze innova­tie vermindert de CO2-uitstoot met 35 procent, en met de overstap naar houten casco’s is er zelfs een reductie van 80 procent. Bovendien wordt bouwafval met 70 procent verminderd en dragen de materialen bij aan duurzame en gezonde woningen.

Een andere Nederlandse koploper in het prefabbouwen is het woononderdeel van VolkerWessels, MorgenWonen. Dit bedrijf bouwt woningen en apparte­menten voor één- en meerpersoonshuishoudens. Daarbij ontwikkelden ze al in een vroeg stadium een uniek product dat energie in een grote batterij in de woning kan opslaan. Ook het feit dat ze alle componenten in eigen fabrieken maken, maakt het bedrijf uniek. De bouwonderdelen worden vervolgens compleet aangeleverd op de bouwplaats, klaar voor plug & play assemblage.

Naast alle voordelen op gebied van milieu en de snelle realisatie van nieuwe woningen, vraagt prefab om minder vaklieden. Volgens VolkerWessels is het al jaren lastig om voldoende vaklui aan te trekken, daarmee wordt ook dat probleem deels opgelost. Prefabwoningen staan bekend om hun energie-efficiëntie en hoogwaardige materialen. De woningen zijn vaak uitgerust met geavanceerde isolatiematerialen en duurzame energieoplossingen, wat resulteert in een langere levensduur en lagere energiekosten. Duitsland is koploper in de productie prefabwoningen van hout, ook wel Fertighäuser genoemd. Deze woningen zijn ecolo­gisch verantwoord en bieden esthetische voordelen.

Bouwwerkinformatiemodel

In de recente geschiedenis van industrieel bouwen speelt technologische innovatie een belangrijk rol. De adoptie van het digitale bouwwerkinformatiemodel (BIM – ook bekend als Building Information Model) is daarin een aanjager. Dit model stelt bedrijven in staat om complexe bouwprojecten in nieuwe en bestaande gebouwen effectief te beheren en duurzame oplossingen te ontwikkelen. Het model opent de deuren naar mas­saproductie. Het Duitse Kempen Krause is hierin een van de koplopers. Zij gebruiken BIM als een belangrijk hulpmiddel voor efficiënte en nauwkeurige plannings­processen in projecten. Hun aanpak is gericht op het optimaliseren van processen, transparantie aanbrengen in belangrijke indicatoren zoals kosten en duurzaam­heid, en het consequent verhogen van de kwaliteit.

Aantal industrieel gebouwde woningen

Volgens het Nederlandse Economisch instituut voor de Bouw is industrieel bouwen sneller en goedkoper dan traditionele bouwmethoden. Het Nederlandse bouwplatform BouwTotaal geeft aan dat in 2023 circa 15.000 industrieel gebouwde woningen werden opgeleverd, wat neerkomt op een marktaandeel van twintig procent. De verwachting is dat dit in 2024 steeg naar 27 procent met in totaal 20.000 industrieel gebouwde woningen.

In Duitsland is het percentage vergelijkbaar. Volgens online platform Statista werd in 2023 bijna 21 procent van de woningen industrieel gebouwd. De Duitse prefab bouwsector genereerde daarmee een omzet van ongeveer 2,8 miljard euro.

INNOVATIEVE PROJECTEN 

Wat Duitse en Nederlandse bouwbedrijven bijzonder maakt? Wij hebben er een aantal uitgepikt en stellen deze hier voor. Deze bedrijven vallen op door onder andere hun innovatieve aanpak, duur­zame werkwijze of bijdrage aan een gezonde en prettige leefomgeving. Bovendien dragen ze met hun oplossingen bij aan het snel realiseren van nieuwe woningen.

STARTBLOCK

Dit bedrijf uit Emmeloord bouwt complete, compacte duurzame houten huizen met twee verdiepingen in de fabriek. Met een dieplader worden deze vervolgens naar de locatie gereden en in een keer op de fundering geplaatst. Het bedrijf is opgericht in 2019 en levert houten woningen inclusief het sanitair en een complete keuken.

VOLKERWESSELS

75.000 bloemen en struiken, zo’n 30 verschillende diersoorten, 300 bomen en dat alles in twee torens: Wonderwoods is Nederlands hoogste groene gebouw. De torens zijn 104 en 70 meter hoog, bieden woonruimte, horeca en een museum en sluiten aan bij de kernwaarde van de Gemeente Utrecht: Gezond Stedelijk Leven.

SOLID MODULBAU

De bouwconcepten van Solid Modulbau zijn ontworpen voor een lange levenscyclus, met modules die kunnen worden hergebruikt, aangepast of volledig gerecycled. Tijdens de productie wordt rekening gehouden met energie-efficiëntie en milieuvriendelijke materialen, wat resulteert in gebouwen met een hoog energieautarkiegehalte van 50 tot 80 procent.

LIWOOD

Dit bedrijf uit München produceert de huiscomponenten in een houten productielijn direct op de bouwplaats met hun Feldfabrik. Is het project afgerond, verhuist de productiehal naar de volgende bouwplaats. In de verplaatsbare productiehal bevindt zich de productieafdeling, die de individuele onderdelen ter plekke tot houten eenheden en complete kamers assembleert.

PLEGT-VOS

Met de gerobotiseerde fabriek geeft Plegt-Vos antwoord op de groeiende behoefte aan meer en betaalbare woningen in Nederland. De fabriek produceert naast kant-en-klare woningen ook standaard renovatie- en verduurzamingsop­lossingen voor bestaande bouw. Dit zijn volledige woningen tot woning­delen zoals gevels, daken, binnen­wanden en complete badkamers.

MHOME

De basis van deze woningen bestaat uit twee houten doosjes. Deze modules worden in de fabriek in elkaar gezet, wat tijd, kosten en bouwafval bespaart. De woningen zijn volledig circulair: alles kan uit elkaar en worden hergebruikt. Daarnaast is het materiaal goed voor de gezondheid. In het Brainport Smart District in Helmond staan inmiddels ruim vijftig van deze huizen.

LAGEMAAT

Ooit verkozen tot beste mkb-onderneming van Nederland. Het bedrijf heeft zich in de traditio­nele sloopsector ontwikkeld tot pionier op gebied van circulair demonteren van gebouwen. Zo hebben ze het Zuiderstrandtheater in Scheveningen en het negen verdiepingen tellende provinciekantoor in Arnhem volledig gede­monteerd en het materiaal in het laatste geval gebruikt voor een nieuwe sporthal in dezelfde stad.

LECHNER GROUP

Eigentijdse gebouwen met een gezond binnenklimaat en een hoge gebruiksflexibiliteit – Lechner bouwt (rijtjes)huizen, woongebou­wen met meerdere verdiepingen, hotels en bejaardentehuizen snel, solide en kosteneffectief. Het belang­rijkste kenmerk van dit Lechnercube-systeem is het gepatenteerde klokgietproces. Zonder voegen en zwakke punten, met wanden, plafonds en vloeren die perfecte oppervlakken hebben.

TERHALLE

Deze Duitse bouwonderneming bouwt aanpasbare scholen. Door veranderende leerlingenaan­tallen is de behoefte aan het aantal klaslokalen lastig te voorspellen. De schoolgebouwen zijn hybride houtconstructies. Het concept omvat een warmtelevering via een geothermische warmtepomp, een intensief groendak en stroom­voorziening via een fotovoltaïsch systeem.

HUF HAUS

Een toonaangevend Duits bedrijf dat huizen vervaardigdt in de architecturale traditie van Bauhaus en op basis van het Duitse vakwerk-ontwerp. De woningen bestaan voornamelijk uit hout en glas. Alle constructiehouten elemen­ten hebben echter een warmte-isolerende laag en dankzij efficiënte warmte- en ventilatiesystemen zijn de woningen energiezuinig.

TEKST: HENDRIKE OOSTERHOF