De elektrische kraan grijpt een hoop puin en laat het op een lopende band vallen terwijl een na de ander vrachtwagen met bouw- en sloopafval en hout het terrein van Remondis in Son binnenrijdt en zijn lading lost. Achter grote deuren en op meerdere meters hoogte klopt het hart van de locatie: de meest geavanceerde recycling- en sorteerinstallatie van Europa met 46 transportbanden, 5 infraroodscheiders, luchtblazers, magneten en een grote 3D-sorteertrommel. Haar slimme sorteertechnologie weet maar liefst 22 verschillende reststromen te scheiden, van hout tot beton, kunststof en metaal. Het proces hier op het industrieterrein Ekkersrijt is tot op de gram geoptimaliseerd en geautomatiseerd. Dit is niet het einde van een productcyclus – dit is het begin van iets nieuws. Het doel: zoveel mogelijk materialen terugwinnen en hergebruiken.
Als onderdeel van het wereldwijd opererende Duitse moederbedrijf Remondis in Lünen – actief in meer dan 30 landen – bestaat de portefeuille van Remondis Nederland uit dezelfde taken, zij het met een iets andere weging: Naast de activiteiten van Remondis in de circulaire transitie en als adviseur voor bedrijven rond afvalpreventie, recycling en compliance, speelt de Smart Infra tak van het bedrijf een cruciale rol om ervoor te zorgen dat Nederland is voorbereid op de gevolgen van klimaatverandering. Zo wordt de technologie van Remondis veelvuldig gebruikt om de meer dan 140.000 pompen en 15.000 gemalen die Nederland droog houden 24/7 te kunnen monitoren. Daarmee kan bijvoorbeeld tijdig worden geanticipeerd op bijvoorbeeld storingen als gevolg van extreem weer.
Met Wouter van Aggelen, Directeur Corporate Affairs, hebben wij erover gesproken hoe ver Remondis op weg naar een circulaire economie is, hoe realistisch een volledig circulair afvalsysteem überhaupt is, en naast de kansen ook over de knelpunten. Als oud-bestuurslid van de Duits-Nederlandse Handelskamer en Head of International Public & Government Affairs voor de ING in Duitsland heeft hij diepe kennis over allebei landen, markten en overheiden.
De toekomst van afval begint bij het ontwerp van producten.
~ Wouter van Aggelen
Waar staat Nederland op weg naar een circulaire economie?
Wouter van Aggelen: Nederland behoort tot de Europese koplopers met een recyclingpercentage van rond de 60% voor huishoudelijk afval. Dat lijkt indrukwekkend, maar dit cijfer omvat ook laagwaardige toepassingen, zoals het gebruik van bouw- en sloopafval als funderingsmateriaal (downcycling), het is dus geen 60% hoogwaardige recycling. Echte circulaire winst zit in het sluiten van materiaalstromen, waarbij gerecyclede grondstoffen weer als volwaardige input in productieprocessen kunnen dienen.
Hoe zit het met plasticafval?
Slechts 49% van het ingezamelde plastic in Nederland wordt daadwerkelijk hoogwaardig gerecycled tot nieuw plastic van gelijke kwaliteit. Dat is zorgwekkend, zeker gezien de EU-doelstelling van 55% recycling van plastic verpakkingsafval in 2030. Ter vergelijking: Duitsland zit met rond 69% een stuk hoger, mede dankzij strengere bron- en producentenscheiding. En ook afvalverbranding is een knelpunt: Nederland verbrandt jaarlijks nog zo'n 40% van het ingezamelde afval, wat aantoont dat we nog steeds te veel niet-recyclebare materialen gebruiken of onvoldoende scheiden. Om dit percentage verder terug te dringen, zijn ontwerp voor recycling, betere sortering en gedragsverandering bij consumenten en bedrijven cruciaal.
Waar staat Remondis op weg naar een circulaire economie?
Remondis bevindt zich in een voorhoedepositie als het gaat om circulaire diensten, met focus op: maximale terugwinning van grondstoffen uit afvalstromen, hoogwaardige recyclingtechnologieën, zoals optische scheiding en robotisering en we spelen een actieve rol in ketensamenwerkingen om hergebruik en materiaalstromen te verbeteren. Toch ligt de weg naar een volledig circulaire economie nog vol uitdagingen.
Welke uitdagingen zijn dat?
Veel afvalstromen zijn niet schoon of homogeen genoeg voor hoogwaardige recycling. Daarnaast zijn we afhankelijk van lineaire ketens, bijvoorbeeld van producenten die geen rekening houden met herbruikbaarheid. En circulaire economie is financieel onrendabel zonder beleidssturing of marktprikkels.
De transitie vereist dat ook andere schakels, zoals producenten, wetgevers én consumenten, die in de keten meebewegen.
Productverantwoordelijkheid aan de voorkant is essentieel. Zolang producten worden ontworpen zonder oog voor demontage, hergebruik of recycling, blijft de afvalberg bestaan. Dit geldt ook voor verpakkingen: Zolang plastic uit China vele malen goedkoper is en hier ongereguleerd beschikbaar is zonder enkele beperking, is het geen wonder dat bedrijven de kwalitatief betere maar duurdere biologisch afbreekbare varianten niet gebruiken. Het is cruciaal dat materialen makkelijk scheidbaar en herbruikbaar moeten zijn, dat een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) met niet alleen betalen, maar ook sturing op productontwerp en materiaalselectie wordt geïntroduceerd en dat materiaalpaspoorten en trackingsystemen worden ingevoerd die inzicht in samenstelling, waarde en herbruikbaarheid geven. Kortom: De toekomst van afval begint bij het ontwerp van producten.
De cruciale rol van de overheid werd al genoemd. De recente discussie over de Nederlandse plasticheffing leidde in het voorjaar tot veel onrust in de sector. Wat is uw standpunt?
De in 2021 ingevoerde Europese plasticheffing van €800 per ton niet-gerecycled plastic verpakkingsafval was een goed signaal, maar zet druk op preventie en recycling. In de praktijk worden de kosten doorgeschoven naar de belastingbetaler in plaats van de vervuilers en fabricanten.
De circulaire plasticheffing die, hier bovenop, door het inmiddels demissionaire kabinet in Nederland is voorgesteld is nog problematischer: Als deze heffing inderdaad bij de afvalsector komt te liggen, zal dit leiden tot hogere kosten, de aantrekkelijkheid van Nederland als investeringslocatie voor recyclers verminderen en export van afval in de hand werken – en dat is juist níet circulair. Hierdoor dreigt Nederland in de toekomst waardevolle grondstoffen en duurzame energie mis te lopen.
Wat is een betere oplossing?
Wij zijn het nut van heffingen als prikkelmechanisme, maar pleiten voor een meer circulaire aanpak van plastic, waarbij de focus komt te liggen op het vergroten van de inzamel- en recyclecapaciteit en het stimuleren van het gebruik van gerecycled plastic. Dus een slimme sturing op kwaliteit en herbruikbaarheid.
Wat vindt u van de nieuwe Duitse strategie voor circulaire economie (NKWS)?
Duitsland laat zien dat circulariteit geen milieubeleid is, maar industrieel beleid. Duitsland formuleert heldere doelen, benoemt concreet de noodzaak van recyclaat als grondstof, investeert in grondstoffenonafhankelijkheid en erkennt recycling als strategisch instrument. De strategie onderstreept het belang van publiek-private samenwerking en het betrekken van grote recyclers als systeemspelers. En er is meer aandacht voor het stimuleren van technologische innovatie, inclusief chemische recycling, AI-gestuurde sortering en digitalisering van materiaalstromen. Nederland en haar nieuwe regering kan daar zeker van leren. Maak circulariteit een strategisch speerpunt, net zoals energie en klimaat!
Tekst & interview: Janine Damm