Gastcommentaar door Rogier Verberk
Toen ik een paar jaar geleden projectleider was van een samenwerking tussen ASML, Carl Zeiss en TNO viel me iets op. We werkten samen op het gebied van EUV-technologie en ASML wilde snel en accuraat de grootste risico’s aanpakken: testen, oplossen, doorpakken. Carl Zeiss daarentegen had liever dat we eerst rustig en systematisch kennis opbouwden. Zodat beslissingen goed onderbouwd waren. Twee totaal verschillende benaderingen - en toch zat er in beide veel waarde.
Vaak lukte het om een tussenvorm te bedenken. Een aanpak die zowel snelheid als diepgang bood. En dat werkte. Het was een schitterende les in hoe verschillende werkculturen elkaar kunnen aanvullen.
Jaren later bouwden we bij TNO een grote onderzoeksfaciliteit om materialen te testen onder extreme omstandigheden. Bij de feestelijke opening was de topman van Carl Zeiss onze keynote spreker. Hij sprak zijn bewondering uit: hoe was het mogelijk dat wij in twee jaar tijd zo’n complexe opstelling hadden ontworpen én gebouwd? Een jaar later bleek dat er toch wat kinderziektes in zaten. Misschien hadden wij tóch een beetje Duitse Gründlichkeit gemist.
Nog recenter was ik betrokken bij het opstellen van het nationale plan voor quantumtechnologie in Nederland. We waren er vroeg bij, zeker vergeleken met Duitsland. Daar duurde het proces wat langer door onder andere de complexiteit van Deelstaten en Ministeries. Maar toen Duitsland eenmaal met een plan kwam, zat er meteen een stevig budget achter en kwam er veel vaart in.
Deze voorbeelden lijken de clichés te bevestigen: Nederland is snel, flexibel en innovatief. Duitsland is grondig, degelijk en precies. Maar ik geloof dat het meer is dan dat. Nederland kan een gidsland zijn voor Duitsland — we stappen eerder over op nieuwe technologieën en markten. Tegelijkertijd leren wij van onze Duitse collega’s hoe belangrijk kwaliteit en details zijn.
Dat zie je ook terug in de samenwerking tussen ASML en Carl Zeiss. De één levert de allerhoogste kwaliteit voor de meest kritieke onderdelen van de machine. De ander weet als geen ander hoe belangrijk time to market is. Samen maken ze iets wat geen van beide alleen zou kunnen.
Ik prijs me gelukkig met zulke klanten. Terwijl wij ze zo goed mogelijk proberen te voorzien van waardevolle kennis en prototypes, leren we ondertussen zelf ook heel veel. Over technologie, over samenwerking — en over de verschillende dimensies van productontwikkeling.
Nederland en Duitsland vervullen een cruciale rol binnen Europa als drijvende krachten achter technologische innovatie en industriële ontwikkeling. Door hun complementaire sterke punten – snelheid en flexibiliteit aan de ene kant, grondigheid en schaalbaarheid aan de andere – kunnen beide landen gezamenlijk de Europese concurrentiepositie versterken. Een intensieve samenwerking op strategische gebieden zoals quantumtechnologie, kunstmatige intelligentie en duurzame productie is bovendien noodzakelijk om wereldwijd een leidende positie te claimen. Samen vormen Nederland en Duitsland het bewijs dat diversiteit in aanpak niet verdeelt, maar juist de kracht is waarmee Europa vooruitkomt.
Rogier Verberk is directeur Semicon & Quantum bij TNO en verantwoordelijk voor strategische samenwerkingen, zoals tussen ASML en Carl Zeiss op het gebied van EUV-lithografie. Hij zet zich in voor grensoverschrijdende samenwerking om technologische innovatie te versnellen en de Europese positie in de mondiale halfgeleiderindustrie te versterken.