Rutte breekt records. Én: tegen de jaarwisseling zijn de Duitse en Nederlandse economieën terug op het niveau van voor de crisis.

Op 17 maart worden in Nederland historische verkiezingen gehouden. Waarom? Voor het eerst zullen er 37 deelnemende partijen zijn, waarvan er naar verwachting 13 tot 15 in het parlement zullen komen. Voor de eerste keer zijn er 3 verkiezingsdagen vanwege Corona. En last but not least, voor het eerst doen er 10 vrouwelijke topkandidaten  mee. Kortom: het worden hoe dan ook een spannende verkiezingen!

Volgens professor Friso Wielenga, directeur van het Zentrum für Niederlandestudien in Münster, is de winnaar van de verkiezingen al duidelijk: Mark Rutte van VVD. "Rutte is een gewiekst politicus die ook dicht bij de mensen staat, bijvoorbeeld als hij op zijn fiets naar de koning rijdt." Na de Duitse verkiezingen in september zal hij de langstzittende premier van Europa zijn en in 2022 ook de langstzittende premier van Nederland. Mark Rutte heeft niet alleen de Corona-crisis goed aangepakt, hij speelt ook in op wat de burgers willen, namelijk een sterke staat en minder neoliberalisme. Dit laatste heeft geleid tot toenemende sociale ongelijkheid en ontevredenheid van de burgers over de overheid. Hoewel de toeslagenaffaire waardoor de hele regering in januari is afgetreden eigenlijk het wantrouwen tegenover de staat zou moeten aanwakkeren, is het omgekeerde waar: alleen een sterke staat kan dit probleem voor de burger oplossen. Daarom is de liberale VVD sociaal-economisch naar links opgeschoven - klimaatverandering is nu ook een liberale prioriteit. Hierdoor zullen linkse partijen het moeilijk krijgen. De populistische PVV van Geert Wilders doet het nog steeds goed in de peilingen, maar er zijn zeker zes tot zeven partijen waarvan wordt voorspeld dat ze ongeveer evenveel parlementariërs zullen winnen. Zij blijven echter allemaal ver achter de op VVD.

Wat betekent dit voor een mogelijke coalitie? Wielenga sluit een coalitie van linkse partijen uit. Een coalitie van de VVD met CDA,  D66 en GroenLinks of PvdA  is denkbaar. Vanwege de meerpartijencoalitie worden er lange en moeizame coalitieonderhandelingen verwacht.

Kan Nederland wel een democratie voeren met zoveel partijen? Wielenga: "Ja, in Nederland hebben we een traditie van kleine politieke partijen. Een drempel van 5% zoals in Duitsland past niet bij Nederland omdat Nederland een land van minderheden is en iedereen goed vertegenwoordigd wil zijn. Nederlands pragmatisme, of zogenaamde consensuspolitiek, houdt het land bestuurbaar." Het politieke landschap is sinds 1994 onstabiel, zoals Wielinga met enkele statistieken aantoont. "Nederland heeft geen grote partijen meer, er is veel versnippering."

En wat zijn de gevolgen van de verkiezingen voor de economie? In de komende jaren zien we een omkering van de trend: Veel landen zullen stoppen met bezuinigen en meer investeren om economische groei te garanderen, zegt Carsten Brzeski, directeur Macro Research en hoofdeconoom Eurozone bij ING. Zowel Nederland als Duitsland zullen investeren in identieke sectoren als onderwijs, digitalisering, gezondheidszorg, klimaat en duurzame projecten. "Pas als de economie weer opengaat, zullen we zien hoeveel economische schade er is aangericht. De gevolgen voor de arbeidsmarkt zullen we pas in de tweede helft van dit jaar zien. Landen zullen gaan investeren om uit de crisis te komen. In Nederland en in Duitsland zijn de rentetarieven zeer laag, waardoor zij betrekkelijk gemakkelijk aan geld op de kapitaalmarkt kunnen komen. Overal ter wereld zien we de trend naar een hogere overheidsschuld. Hoewel er meer in de economie wordt geïnvesteerd en de staatsschuld toeneemt, ben ik zeer tevreden over de maatregelen die beide landen tijdens de Corona-crisis hebben genomen. Als gevolg daarvan zullen Nederland en Duitsland hoogstwaarschijnlijk de eerste landen in de Europese Unie zijn die rond de jaarwisseling 2021/2022 terugkeren naar het economische niveau van vóór COVID-19. De andere landen zullen er een jaar langer over doen." Maar Brzeski is nog steeds lichtelijk bezorgd: geen enkele partij heeft een concreet standpunt over Europa. "De partijprogramma's zijn daar erg wollig over en als je iets over Europa leest, blijft de inhoud erg bedekt."

Zullen de Duitse deelstaatverkiezingen nog gevolgen hebben voor de Nederlands-Duitse samenwerking? "De betrekkingen tussen Nederland en Duitsland zullen goed blijven, ongeacht de verkiezingsuitslag in beide landen", aldus Wielenga. "Dit staat los van hoe de verkiezingen in Nederland en Duitsland uitpakken. Nederland is na BREXIT op zoek naar nieuwe partners, waardoor er meer aandacht zal zijn voor Duitsland en Oost-Europese landen." Europa moet goed samenwerken, anders kan onze economie China en Amerika niet bijhouden. De nieuwe Amerikaanse president Biden staat welwillend tegenover een nauwere band met de Europese Unie. Brzeski: "De houding van Europa tegenover China is veel kritischer geworden, en er wordt nagedacht over hoe we het best handel drijven met China. De regels van het spel worden aangepast. En dit heeft opnieuw duidelijk gemaakt hoe belangrijk Duits-Nederlandse samenwerking is.