Economische, politieke en maatschappelijke debatten in Nederland en Duitsland, georganiseerd door het Zentrum für Niederlande-Studien in Münster in samenwerking met de Duits-Nederlandse Handelskamer en de Industrie- und Handelskammer Nord Westfalen.

Samenvatting Wirtschaftssymposium

Na de opening van prof. Dr. Friso Wielenga, van het Zentrum für Niederlande-Studien in Münster, ging Heiner Wember, moderator bij de Duitse radiozender WDR, in gesprek met prof. dr. Gabriel Felbermayer van het Institut für Weltwirtschaft in Kiel over corona en de economische gevolgen. Met dr. Rem Korteweg van het Clingendael Instituut in Den Haag sprak Wember over corona, Europa en de wereld. Hieronder een korte samenvatting van de gesprekken. 

Corona en economische gevolgen 

“Om corona te bestrijden, kunnen we niet een systeem voor heel Duitsland inzetten, dat is schadelijk voor de economie”, vertelt Felbermayer. Het Duitse federalisme ziet Felbermayer als een voordeel in de cirisisaanpak, mits er goed gecommuniceerd wordt. Er is veel onduidelijkheid over de regels, ook binnen de deelstaten. “Het land is nu eenmaal heterogeen, daar moet je naar handelen”. Duitsland is goed door de eerste golf heen gekomen en ook nu tijdens de tweede golf is de gezondheidszorg nog niet overbelast en zijn de coronagevallen niet zo hoog als in de buurlanden. “Maar we moeten de situatie serieus nemen”.  Volgens Felbermayer moet Duitsland er alles aan doen om de cijfers nu naar beneden te krijgen. “De maatregelen versoepelen met de feestdagen zou fijn zijn, maar lijkt me geen goed idee – dat laten ook de cijfers zien.”  

Volgens Felbermayer zal Duitsland in 2020 en 2021 zo’n 400 miljard euro mislopen door de crisis. “Dat is wat we zonder corona verdiend zouden hebben – meer dan tien procent van het bbp.” Felbermayer heeft het over de verschillende hulpprogramma’s, maar door de bureaucratie gaan de uitkeringen traag of blijven liggen. Naast alle hulpmiddelen moet volgens Felbermayer ook ondersteuning komen voor het eigen kapitaal. “Dit loopt al terug sinds 2015, maar is belangrijk voor investeringen”. 

Op Europees vlak is vertrouwen volgens Felbermayer erg belangrijk. “De EU is niet beter of slechter dan de lidstaten”. Hij legt uit dat ondernemers en burgers er op moeten kunnen vertrouwen dat de Europese binnenmarkt openblijft, ook in crisissituaties. Dit door bijvoorbeeld de grenzen nu open te houden en de toeleveringsketens en productienetwerken in stand te houden.  

Corona, Europa en de wereld 

“We zitten nog niet op het punt in de crisis waar we weer gas kunnen geven om de bocht uit te komen”, zo beantwoord Korteweg de vraag van Wember over waar we nu zitten in de coronacrisis. Na de vrije val van de Nederlandse economie in het tweede kwartaal, zagen we in het derde kwartaal een herstel van 7,7 procent. Ondanks de strengere maatregelen, dalen de coronacijfers nog niet zoals gehoopt en daardoor zal de economische impact voor het vierde kwartaal volgens hem ook minder groot zijn. Het blijft afwachten – in de dagen voor kerst staat nog een persconferentie gepland, waarin de regering mogelijk met nog strengere maatregelen komt.  

Korteweg legt uit dat de Nederlandse regering vooral de economie draaiende wil houden en individuele vrijheid zo weinig mogelijk wil beperken. Dat is echter een uitdaging met de huidige coronacijfers. De vraag is of we iets geleerd hebben van de eerste golf. “De situatie ziet er niet goed uit en dat zullen we zien in de handelscijfers”.   

Een van de meest interessant ontwikkelingen in het afgelopen jaar, is volgens Korteweg het Europese coronaherstelfonds van 500 miljard. “Nederland is niet tegen dit fonds, maar verwacht dat het met voorwaarden komt”. Volgens Korteweg ziet Nederland de eurozone en het fiscaal monetaire beleid als een markttool waarmee de markt verder ontwikkeld kan worden. Duitsland ziet het daarentegen meer als een politiek project dat, naast economische resultaten, ook politieke resultaten zoals solidariteit moet opleveren. “Een andere mindset”, aldus Korteweg.  

En dan hebben we nog de brexit. “Het VK is de belangrijkste economie buiten de EU, waarmee we goede banden willen houden”, legt Korteweg uit. Tegelijkertijd moet de integriteit van de externa markt in stand worden gehouden. “De concurrentie met het VK moet eerlijk blijven.”